James Dean

James Dean był amerykańskim aktorem, który dwukrotnie został nominowany do Oscara. Jego krótka kariera na stałe zapisała się w kulturze masowej. Dzięki rolom w Buntowniku bez powodu, Na wschód od Edenu, Olbrzymie James Dean zyskał światową sławę. Tragiczny wypadek samochodowy we wrześniu 1955 roku doprowadził do przedwczesnej śmierci wschodzącego gwiazdora. James Dean stał się ikoną kina i popkultury jeszcze za życia, a jego niespodziewane odejście umocniło status gwiazdora.

Imię i nazwisko: James Byron Dean
Data i miejsce urodzenia: 8 lutego 1931 roku w Marion
Data i miejsce śmierci: 30 września 1955 roku w Cholame
Wzrost: 173 cm
Wykształcenie: przerwane studia na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles

James Dean interesował się aktorstwem jeszcze jako dziecko. Będąc w podstawówce, uczęszczał na zajęcia kółka teatralnego. James Dean w szkole średniej nie radził sobie z nauką, skupiał się przede wszystkim na uprawianiu sportu i kontynuowaniu przygody z aktorstwem (wygrywał konkursy recytatorskie oraz występował w szkolnych spektaklach). James Dean, ku uciesze ojca, rozpoczął studia prawnicze w Santa Monica College, ale wkrótce je przerwał. Przeniósł się na Uniwersytet Kalifornijski, gdzie podjął się studiów aktorskich – ojciec nie pochwalał decyzji syna. Ostatecznie, Dean nauki nie ukończył.
Debiutem Jamesa Deana była reklama Pepsi w 1950 roku. Następnie odgrywał kilka małych ról, np. jako Jan apostoł w Family Theatre. Później Dean kilkukrotnie pracował jako statysta: Bagnet na broń, Marynarzu, strzeż się. Imał się różnych prac, a gdy był parkingowym przy legendarnym studiu CBS, dostrzegł go reżyser Rogers Brackett.
W 1951 roku James Dean wyprowadził się do Nowego Jorku – zaczął gościnnie występować w serialach: The Web, Lux Videa Theater. Dean pojawiał się na Broadwayu, a za odgrywane role otrzymał nagrodę dla najlepiej zapowiadającego się aktora. Został dostrzeżony przez Lee Strasberga, który zaprosił go na zajęcia z aktorstwa. Przełomem był udział Jamesa Deana w sztuce Bachir, która przysporzyła mężczyźnie sławy, a Hollywood stanęło przed nim otworem.
W 1953 roku premierę miał film Na wschód od Edenu, w którym Dean zagrał pierwszą poważną rolę. Udany debiut wschodzącego aktora zagwarantował mu (pośmiertną) nominację do Oscara. Kolejna rola Jamesa Deana to Jim Stark w obrazie Buntownik bez powodu. W obu powyższych rolach Dean wciela się w postaci zbuntowanych młodzieńców, którzy za wszelką cenę chcą zwrócić na siebie uwagę otoczenia.
Kolejną, a właściwie ostatnią rolą Jamesa Deana był Olbrzym, którego premiera miała miejsce już po tragicznej śmierci aktora. Ponownie otrzymał pośmiertną nominację do Oscara (pierwszy raz w historii nagrody Akademii Filmowej).
James Dean oprócz aktorstwa uwielbiał wyścigi samochodowe. Za pieniądze otrzymane za Buntownika bez powodu kupił wyścigowe Porsche. Następnie aktor zakupił Porsche 550 Spyder nazwane Little Bastard, czyli Mały skurczybyk.

30 września 1955 roku James Dean razem z osobistym mechanikiem Rolfem Wütherichem ulegli wypadkowi samochodowemu w miejscowości Cholame. Aktora przewieziono do szpitala, gdzie wkrótce zmarł, natomiast pasażer przeżył mimo licznych obrażeń. W toku śledztwa wyszło na jaw, że wypadek został spowodowany przez Deana – jechał z nadmierną szybkością. W miejscu tragicznego wypadku w 1957 roku postawiono pomnik upamiętniający Jamesa Deana – wyryto na nim daty narodzin i śmierci oraz cytat z Małego księcia: To, co najważniejsze, jest niewidoczne dla oka. W okrągłą 50. rocznicę śmierci gwiazdora skrzyżowanie w Cholame otrzymało jego imię.

James Dean był synem Wintona i Mildred Dean. Po śmierci matki w 1940 roku, James został wysłany przez ojca na wychowanie do wujostwa – chłopak nie radził sobie z żałobą.
James Dean na planie Olbrzyma zaprzyjaźnił się z Liz Taylor, której opowiedział traumatyczną historię z dzieciństwa. Według relacji aktorki James Dean miał być molestowany i gwałcony przez opiekuna socjalnego, który zajmował się przez jakiś czas nastolatkiem.
Marlon Brando opowiadał o seksualnej relacji z Jamesem Deanem – pojawiły się wówczas pogłoski o rzekomym homoseksualizmie młodego gwiazdora.
James Dean był przez kilka lat w związku z włoską aktorką Pier Angeli. Para była nawet zaręczona, ale matka aktorki nie zgodziła się na ślub córki – ostatecznie Dean i Angeli rozstali się na początku 1954 roku.
W późniejszym czasie gwiazdor spotykał się z aktorką Liz Sheridan. Ślub Jamesa Deana i Liz Sheridan miał odbyć się późną jesienią 1955 roku, ale plany pokrzyżowała przedwczesna śmierć aktora.